Μαθήματα Ελληνικής Παλαιογραφίας

Αναγκαιότητα του προγράμματος

Το πρόγραμμα των μαθημάτων Ελληνικής Παλαιογραφίας ανταποκρίνεται στην αυξανόμενη ανάγκη για εξειδικευμένη γνώση και δεξιότητες στον τομέα της μελέτης, διαχείρισης και ψηφιακής τεκμηρίωσης της ελληνικής γραπτής κληρονομιάς. Σε μια εποχή όπου η πολιτιστική μνήμη συνυπάρχει με τις τεχνολογίες των ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών, οι φοιτητές χρειάζονται εκπαίδευση που να συνδυάζει την παραδοσιακή φιλολογική κατάρτιση με τη σύγχρονη τεχνογνωσία.

Η σκοπιμότητα του προγράμματος εδράζεται στη διασύνδεση γνώσεων και δεξιοτήτων που επιτρέπουν στους εκπαιδευόμενους/ες να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες κοινωνικές, πολιτισμικές και τεχνολογικές προτεραιότητες: στη διαφύλαξη και ανοιχτή πρόσβαση της πολιτιστικής κληρονομιάς, στη διαχείριση δεδομένων, στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης και στη συνεργασία σε διεθνή ερευνητικά περιβάλλοντα. Παράλληλα, ενισχύει την απασχολησιμότητα σε τομείς όπως η εκπαίδευση, οι βιβλιοθήκες, τα αρχεία, τα μουσεία και οι πολιτιστικοί οργανισμοί, όπου η γνώση της παλαιογραφίας και των ψηφιακών μεθόδων αποτελεί πια βασικό επαγγελματικό προσόν.

Ο καινοτόμος χαρακτήρας του προγράμματος εκφράζεται:

(α) στη διεπιστημονική σύνθεση κλασικών και ψηφιακών δεξιοτήτων, που οδηγεί σε σφαιρική κατανόηση της γραπτής παράδοσης·

(β) στις σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις, όπως βιωματικά εργαστήρια με αυθεντικά χειρόγραφα, ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες και χρήση εργαλείων TEI/XML, OCR, HTR·

(γ) στην ευελιξία του προγράμματος να ανταποκρίνεται σε μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας, συνδέοντας την έρευνα με την τεχνολογία και τον πολιτισμό·

(δ) στη διαφοροποίησή του από παραδοσιακά προγράμματα, καθώς προωθεί ένα ανοιχτό, συνεργατικό και διεθνές πλαίσιο μάθησης.

Το μάθημα, επομένως, δεν περιορίζεται στη μελέτη του παρελθόντος, αλλά λειτουργεί ως εργαστήριο καινοτομίας και ενεργού πολιτότητας, όπου η γραφή γίνεται γέφυρα μεταξύ πολιτιστικής συνέχειας και ψηφιακού μέλλοντος.

Μαθησιακά αποτελέσματα:

Ολοκληρώνοντας το πρόγραμμα, οι εκπαιδευόμενοι/ες θα μπορούν να

• ορίζουν και περιγράφουν τα βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής γραφής και των τύπων χειρογράφων από την ύστερη αρχαιότητα έως τους νεότερους χρόνους·
• διαφοροποιούν και κατηγοριοποιούν τις μορφές και τις φάσεις εξέλιξης της ελληνικής γραφής, αναγνωρίζοντας τα ιδιαίτερα παλαιογραφικά και κωδικολογικά γνωρίσματα κάθε περιόδου·
• εξηγούν τις ιστορικές, υλικές και τεχνολογικές συνθήκες που επηρέασαν τη διαμόρφωση των γραφών και την παραγωγή χειρογράφων·
• εφαρμόζουν τεχνικές ανάγνωσης, περιγραφής και τεκμηρίωσης ελληνικών χειρογράφων, αξιοποιώντας τόσο παραδοσιακές όσο και ψηφιακές μεθόδους·
• αναλύουν παλαιογραφικά δείγματα, συγκρίνοντας γραφές, ύλες και στυλ, και εξάγοντας συμπεράσματα για τη χρονολόγηση και προέλευση των κωδίκων·
• επιλύουν προβλήματα ταυτοποίησης και ερμηνείας χειρογράφων με χρήση εργαλείων ψηφιακής ανάλυσης, βάσεων δεδομένων και προτύπων σήμανσης (TEI/XML)·
• αιτιολογούν και τεκμηριώνουν τις ερευνητικές τους επιλογές, αναπτύσσοντας επιστημονικά τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία σε προφορικό ή γραπτό λόγο·
• προτείνουν νέες μεθόδους προσέγγισης της ελληνικής γραφής στο πλαίσιο των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών και της διαχείρισης πολιτισμικής κληρονομιάς·
• κρίνουν και προσεγγίζουν κριτικά τα παλαιογραφικά και φιλολογικά δεδομένα, αναγνωρίζοντας τη σημασία τους για τη μελέτη της ιστορίας, της ταυτότητας και της πολιτισμικής συνέχειας του ελληνισμού.

Σε ποιους/ποιες απευθύνεται το πρόγραμμα:

Το πρόγραμμα είναι ανοικτό σε απόφοιτους Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σε φοιτητές και αποφοίτους Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οπουδήποτε τμήματος ή σχολής που σχετίζεται με αρχαιογνωσία (με την ευρεία έννοια που περιλαμβάνει και το Βυζάντιο) και τις ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες ή τις επιστήμες των υπολογιστών, ή με τη μελέτη της ελληνικής γραφής, ή με την πολιτιστική κληρονομιά. Η συμμετοχή στα μαθήματα προϋποθέτει καλή γνώση της Αρχαίας Ελληνικής, και μια γενική ιστορική θεώρηση του αρχαίου και βυζαντινού κόσμου.

Κατηγορίες υποψηφίων που γίνονται δεκτοί/ές – Προαπαιτούμενες γνώσεις

Αίτηση συμμετοχής μπορούν να υποβάλουν όσοι είναι κάτοχοι τουλάχιστον απολυτηρίου λυκείου, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν:

• Πρόσβαση στο Διαδίκτυο,
• Προσωπικό e-mail,
• Βασικές γνώσεις χειρισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών (άνοιγμα αρχείων pdf, MS excel, MS word, MS powerpoint,)

Μεθοδολογία υλοποίησης προγράμματος

• 42 Ώρες Εξ Αποστάσεως Σύγχρονη Διδασκαλία – Το ωρολόγιο πρόγραμμα διδασκαλίας θα διαμορφωθεί μετά την ενημερωτική συνάντηση εκπαιδευομένων και διδασκόντων η οποία θα πραγματοποιηθεί αμέσως μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων. Σε κάθε περίπτωση, θα υπάρχει η μέγιστη μέριμνα ώστε όλοι οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να παρακολουθούν απρόσκοπτα τα μαθήματα.
• 219 Ώρες Παρακολούθησης Ασύγχρονου Εκπαιδευτικού Υλικού – Εξ Αποστάσεως Ασύγχρονη Διδασκαλία – Η ασύγχρονη μορφή της διδασκαλίας που θα εφαρμοστεί σημαίνει ότι το εκπαιδευτικό υλικό θα είναι διαθέσιμο στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα E-Class του ΚΕΔΙΒΙΜ-ΔΠΘ. Έτσι, ο κάθε εκπαιδευόμενος μπορεί να μελετά το περιεχόμενο μέσω διαδικτύου σε διαφορετικό τόπο και χρόνο, επιλέγοντας ο ίδιος το ιδανικό για τις ανάγκες του μαθησιακό περιβάλλον και ρυθμό.
• 12 Ώρες Πρακτική άσκηση – Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει δυνατότητα συμμετοχής σε πρακτική άσκηση η οποία θα πραγματοποιηθεί εκτός ΔΠΘ, στο Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΙΠΑ ΜΙΕΤ) στην Αθήνα, καθώς πρόκειται για φορέα με μοναδική πρόσβαση σε πρωτογενές αρχειακό και χειρόγραφο υλικό, αναγκαίο για την εφαρμογή των γνώσεων που αποκτούν οι εκπαιδευόμενοι/ες.

Εκπαιδευτικό υλικό/Άλλες παροχές

Στους εκπαιδευόμενους/στις εκπαιδευόμενες παρέχονται

• Εκπαιδευτικό υλικό με τη μορφή βιβλιογραφιών και σημειώσεων που θα αναρτώνται στο eclass του προγράμματος
• Πρωτογενές υλικό με τη μορφή χειρογράφων και μικροφίλμ και ψηφιακών απεικονίσεων
• Υλικοτεχνικός εξοπλισμός για τη μελέτη χειρογράφων
• Βιβλιοθήκη που βρίσκεται στο Εργαστήριο Παπυρολογίας και Παλαιογραφίας και στο ΙΠΑ – ΜΙΕΤ
• Γραμματειακή υποστήριξη

Δομή του προγράμματος

*Οι 4 τελευταίες ενότητες θα αποτελέσουν την «Πρακτική άσκηση», δηλαδή από τις συνολικά 54, οι 12 ώρες θα είναι δια ζώσης και οι υπόλοιπες 42 εξ αποστάσεως σύγχρονη

** Η στήλη «Ώρες Παρακολούθησης Ασύγχρονου Εκπαιδευτικού Υλικού» περιλαμβάνει την παρακολούθηση υλικού και τις ώρες ατομικής μελέτης και προετοιμασίας.

Υποχρεώσεις εκπαιδευόμενων

Για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος οι συμμετέχοντες/συμμετέχουσες θα πρέπει:

Α) να έχουν παρακολουθήσει το σύνολο των διδακτικών ενοτήτων. Οι απουσίες δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 15 % των προβλεπόμενων ωρών εκπαίδευσης.

Β) να έχουν ολοκληρώσει με επιτυχία την αξιολόγηση

Η τελική αξιολόγηση πραγματοποιείται μέσω γραπτής εργασίας που περιλαμβάνει ερωτήσεις κλειστού και ανοικτού τύπου, οι οποίες ελέγχουν την κατανόηση των βασικών εννοιών της ελληνικής παλαιογραφίας και την ικανότητα εφαρμογής τους στην ανάγνωση και ανάλυση χειρογράφων. Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος υλοποιούνται ασκήσεις και δραστηριότητες διαμορφωτικής αξιολόγησης.

Η κλίμακα βαθμολογίας κυμαίνεται από 0% έως 100%. Επιτυχόντες θεωρούνται όσοι εκπαιδευόμενοι λάβουν βαθμό μεγαλύτερο ή ίσο του 50%.

Θα παρέχεται η δυνατότητα επαναληπτικής εξέτασης. Συγκεκριμένα, αν κάποιος για λόγους ασθενείας ή εξαιτίας άλλων αντικειμενικών δυσκολιών δεν μπορέσει να συμμετάσχει στην τελική εξέταση ή αν κάποιος δεν την περάσει, τότε θα υπάρχει η δυνατότητα επαναληπτικής εξέτασης με δικαίωμα 2 επιπλέον προσπαθειών, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν ύστερα από συνεννόηση με τους διδάσκοντες σε χρονικό διάστημα έως και 1 μήνα από τη λήξη του προγράμματος.

Στους συμμετέχοντες/στις συμμετέχουσες που έχουν παρακολουθήσει το πρόγραμμα, έχουν αποπληρώσει το σύνολο των διδάκτρων, αλλά δεν έχουν επιτύχει στην αξιολογική διαδικασία που προβλέπεται από το πρόγραμμα, χορηγείται βεβαίωση παρακολούθησης.

Γ) να έχουν καταβάλει το σύνολο των διδάκτρων

Απόκτηση Πιστοποιητικού

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση το πρόγραμμα παρέχει Πιστοποιητικό Εξειδικευμένης Επιμόρφωσης, διάρκειας 450 ωρών, που αντιστοιχούν σε 18 πιστωτικές μονάδες ECTS.

To εν λόγω πιστοποιητικό μπορεί να αξιοποιηθεί σε οποιαδήποτε προκήρυξη της οποίας τα κριτήρια αντιστοιχούν στα χαρακτηριστικά του προγράμματος.

Ενδεικτικά και όχι περιοριστικά/δεσμευτικά, στην παρούσα φάση οι απόφοιτοι του προγράμματος θα μπορούσαν με βάση το εν λόγω πιστοποιητικό να λάβουν:

– 2 Μόρια στο σύστημα διορισμών εκπαιδευτικών (ΦΕΚ Α/13/29-1-19)

– 1 Μόριο στη διαδικασία επιλογής στελεχών εκπαίδευσης (ΦΕΚ Α`136/03.08.2021)

– 2 Μόρια στο σύστημα μοριοδότησης του ωρομίσθιου εκπαιδευτικού προσωπικού στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΦΕΚ 3136/Β/19-7-2021)

– 10 Μόρια για μόνιμους διορισμούς εκπαιδευτικών ΤΕ και ΔΕ (ΦΕΚ B 1088/2-4-2019)

Γενικότερα, για θέματα ενδεχόμενης μοριοδότησης, οι ενδιαφερόμενοι/ες πρέπει να απευθύνονται στους αρμόδιους φορείς ή να εξετάζουν την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία κατά την περίοδο που θα καταθέσουν/αξιοποιήσουν το Πιστοποιητικό.

Εκπαιδευτές/εκπαιδεύτριες

Στο πρόγραμμα διδάσκουν:

1. Σταμάτης Μπουσές, Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας – Παπυρολογίας, ΔΠΘ
2. Μαρία Κωνσταντινίδου, Επ. Καθηγήτρια Πρώιμης Βυζαντινής Φιλολογίας, ΔΠΘ
3. Ζήσης Μελισσάκης, Διευθυντής Ερευνών, ΕΙΕ
4. Αγαμέμνων Τσελίκας, Φιλόλογος Παλαιογράφος
5. Σταύρος Γριμάνης, Διευθυντής ΙΠΑ – ΜΙΕΤ

Κόστος συμμετοχής

Το κόστος συμμετοχής ανέρχεται σε 250 €. Το ποσό αυτό καταβάλλεται σε 2 ισόποσες δόσεις των 125€, εκ των οποίων η πρώτη δόση κατόπιν υποβολής της αίτησης και έως την καταληκτική ημερομηνία υποβολής των αιτήσεων, η δεύτερη δόση έως 30/04/2026.

Η καταβολή της πρώτης δόσης αποτελεί προϋπόθεση για συμμετοχή στο πρόγραμμα.

Οδηγίες Πληρωμής

Η κατάθεση των διδάκτρων θα γίνεται από τους καταρτιζόμενους μέσω προσωπικής ταυτότητας οφειλής (κωδικός RF), η οποία θα αποστέλλεται στο email που δηλώνουν στην αίτησή τους από την ηλεκτρονική διεύθυνση mody@rescom.duth.gr.

Σε περίπτωση απρόοπτου κωλύματος παρακολούθησης του προγράμματος, προβλέπεται η επιστροφή των χρημάτων, αρκεί αυτό να δηλωθεί ημερολογιακά πριν την έναρξη του προγράμματος.

Κριτήρια επιλογής – Αξιολόγηση αιτήσεων

Ο μέγιστος αριθμός εισακτέων του προγράμματος ορίζεται στους 70 και ο ελάχιστος στους 50.

Για την αξιολόγηση των αιτήσεων και την επιλογή των υποψηφίων ακολουθούνται τα εξής κριτήρια:

Η επιλογή των εισακτέων πραγματοποιείται με μοριοδότηση και οι επιτυχόντες κατατάσσονται με βάση τα ακόλουθα κριτήρια:

1. Πτυχίο ή φοίτηση σε Τμήμα Φιλολογίας ή Ιστορίας ή Αρχαιολογίας ή Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επισττημών 60 μονάδες
2. Πτυχίο ή φοίτηση σε άλλο Τμήμα Φιλοσοφικής Σχολής ή άλλης συναφούς Σχολής ή συναφούς με τις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες: 50 μονάδες
3. Δεύτερο πτυχίο Α΄ ή Β΄ κύκλου σπουδών: 20 μονάδες
4. Πτυχία ξένων γλωσσών (τουλάχιστον Β2): 10 μονάδες
5. Επιστημονικές δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά/βιβλία: 10 μονάδες

ΜΕΓΙΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ:                                                                                                  100

ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ:                                                                                                 50

Σε περίπτωση συμπλήρωσης του μέγιστου αριθμού αιτήσεων και ισοψηφίας στη μοριοδότηση, θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας σύμφωνα με την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.

Υποβολή αιτήσεων και δικαιολογητικά

Έναρξη υποβολής αιτήσεων: 15/12/2025

Καταληκτική ημερομηνία: 10/01/2026

H ηλεκτρονική αίτηση επέχει θέση Υπεύθυνης Δήλωσης σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 1599/1986. Ο/η υποψήφιος/α με την αίτησή του αποδέχεται ανεπιφύλακτα όλους τους όρους του προγράμματος, όπως αυτοί αναφέρονται στη δημόσια πρόσκληση/οδηγό σπουδών του προγράμματος, στον κανονισμό σπουδών και στον κανονισμό λειτουργίας του ΚΕΔΙΒΙΜ-ΔΠΘ (https://kedivim.duth.gr/operfr/)

Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που πρέπει να υποβάλει ο υποψήφιος για τη συμμετοχή του στο Πρόγραμμα κατ’ ελάχιστο είναι:

1. Αντίγραφο αστυνομικής ταυτότητας/διαβατηρίου
2. Αντίγραφο απολυτηρίου Λυκείου ή πτυχίου (-ων) ή πιστοποιητικό φοίτησης
3. Πτυχίο ( -α) ξένων γλωσσών (εάν υπάρχουν)
4. Επιστημονικές δημοσιεύσεις (εάν υπάρχουν)

Ενστάσεις θα γίνονται δεκτές το αργότερο 5 ημέρες αφού αναρτηθεί ο πίνακας εισακτέων.

Σε περίπτωση που δεν συγκεντρωθεί ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός εκπαιδευομένων, ο/η ΕΥ διατηρεί το δικαίωμα της αλλαγής της ημερομηνίας έναρξης του προγράμματος ή και ακύρωσής του, ενημερώνοντας εγκαίρως τους/τις εκπαιδευόμενους/ες.

Επικοινωνία

Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι/ες μπορούν να επικοινωνούν με τον κ. Άγγελο Σισμάνη, κατά τις εργάσιμες ημέρες από τις 10:00 έως 13:00 στο τηλέφωνο +30 6978105044, e-mail: pappal@helit.duth.gr

Περιγράμματα θεματικών ενοτήτων – μαθημάτων